Τι σημαίνει η φράση “έφαγε τον περίδρομο”

γράφει ο Θωμάς Χριστιάς

Πολλά μπορούν να ειπωθούν για την αρχική σημασία και προέλευση αυτής της λαϊκής ρήσης. Όλες, όμως, οι πιθανές ερμηνείες  της φράσης συντείνουν στην εικόνα ενός ανθρώπου ο οποίος έχει φάει πάρα πολύ…....

Αν εξετάσουμε τη φράση από τη σκοπιά της ιατρικής επιστήμης, τότε προέρχεται ετυμολογικά από τη πρόθεση περί και το ουσιαστικό «δέρμος», δέρμα δηλαδή, και σημαίνει μια πάθηση, σαν φλεγμονή, στο δάκτυλο του ποδιού και πιο συγκεκριμένα στην περιοχή γύρω από το νύχι.  Αν αυτός ο πολύ έντονος πόνος μεταφερθεί από το πόδι στη κοιλιά, τότε σημαίνει τον ιδιαίτερα έντονο κολικό πόνο στο στομάχι ο οποίος οφείλεται στο πολύ φαγητό. Την εκδοχή αυτή υιοθετεί και ο Μπαμπινιώτης.

Η γλώσσα των ψαράδων μας δίνει μια άλλη εκδοχή. Περίδρομος είναι το σκοινί που περιβάλλει όλα τα δίχτυα, άρα «έφαγε τον περίδρομο» σημαίνει έφαγε όλη τη ψαριά. Αν και η λαϊκή φράση «φάτε μάτια ψάρια και κοιλιά περίδρομο» θα μπορούσε να επιβεβαιώσει αυτή την εκδοχή, ωστόσο, δύσκολα θα επικρατούσε ως τις μέρες μας, κατά τη γνώμη, και  μου καθ΄ ολοκληρίαν μια φράση που προέρχονταν από ένα κλειστό επάγγελμα και με το πέρασμα των αιώνων ολιγομελές, όπως ήταν αυτό των ψαράδων.

Κατά μια άλλη εκδοχή, που ομοιάζει με την προηγούμενη ως προς την έννοια του περιβάλλοντος ενός πλαισίου ή μιας διαγράμμισης, περίδρομος είναι το εξωτερικό μέρος ενός πιάτου ή μιας ασπίδας. Υπό αυτό το πρίσμα, η φράση μας σημαίνει ότι κάποιος έφαγε όλο το φαγητό πλην του ίδιου του πιάτου. Και σε αυτή την περίπτωση, μια άλλη φράση που συχνά μετερχόμαστε, « έφαγε τον άμπακα» – δηλαδή τον άβακα ή ερμηνευτικά όλο το δίσκο- τείνει σε αυτή την εκδοχή.

Πιο πιθανή, κατά τη γνώμη μου, είναι η εκδοχή η φράση αυτή να προέρχεται από το στρατιωτικό κόσμο. Ο περίδρομος σε αυτή τη περίπτωση, προέρχεται από τη πρόθεση περί και τη λέξη δρόμος που σήμαινε την περιπολία που έπρεπε να κάνουν τα περίπολα, περπατώντας το στενό δρομάκι που διατρέχει τα τείχη ενός φρουρίου.     Αν θεωρήσουμε πως ακόμα και σήμερα τα σώματα φρουρών με πολύ σημαντικό έργο   ή πολύ κοπιαστικό δεν τρέφονται όπως  τα υπόλοιπα, αλλά πολύ καλύτερα, και επειδή πιο πιθανό μου φαίνεται μέσα στους αιώνες ένας όρος του στρατιωτικού βίου να επικρατεί πιο εύκολα και να χρησιμοποιείται ευρέως έναντι ενός όρου της ιατρικής ή της γλώσσας των ψαράδων, θεωρώ ως πιθανότερη εκδοχή αυτή της διπλής μερίδας των στρατιωτών.

Πηγή