Οι περιπέτειες της λέξης Ερμής

Οι περιπέτειες της λ. Ερμής > ερμηνεία, διερμηνέας, έρμαιο, ερμητικός, ανερμάτιστος, ερμαφρόδιτος…

γράφει ο Γιώργος Δαμιανός

 

Ο Ερμής ήταν ιδιαίτερα αγαπητός από τους αρχαίους Έλληνες και τους Λατίνους (αγγελιαφόρος θεών, ψυχοπομπός, θεός των Γραμμάτων -Λόγιος Ερμής-, θεός του εμπορίου -Κερδώος Ερμής- κ.ά.). Η ετυμολογία της λέξης προήλθε, πιθανότατα, από το έρμα (που σημαίνει “σωρός λίθων”), επειδή ο σωρός των λίθων που συγκεντρωνόταν πάνω από τους τάφους ήταν συνδεδεμένος με τον Ψυχοπομπό Ερμή.....

 

Η λέξη έρμα (και ο ερματισμός) χρησιμοποιήθηκε και στα καράβια για να δηλώσει το βάρος, που ρυθμίζει την ισορροπία των πλοίων (ιταλ.: zavora > σαβούρα). Απ εδώ και ο ανερμάτιστος άνθρωπος (: ο δίχως ηθικό αντίβαρο)

 

Ο Ερμής, εκτός των άλλων, επεξηγούσε στους ανθρώπους τη βούληση των θεών, ήταν, δηλαδή ο “εξηγητής” και γι αυτό οι λέξεις: ερμηνεία, ερμηνευτής, διερμηνέας, ερμηνευτικός, ερμηνεύω κ.ά. φέρουν το όνομα του. Αντίθετα, κατά το Μεσαίωνα συνδυάστηκε με τους Αλχημιστές (Hermetici > Ερμητικοί) και ιδιαίτερα με την τεχνική να σφραγίζουν τα δοχεία τους με αποτέλεσμα η λ. ερμητικός να δηλώνει το “εντελώς κλειστό”, το “σφραγισμένο”

Στο θεό Ερμή αποδιδόταν και το έρμαιο: “το δώρο του Ερμή”, το “θεόσταλτο”, “το απροσδόκητο εύρημα”

Ο Ερμαφρόδιτος ήταν ο μυθικός γιος του Ερμή και της Αφροδίτης (εξ ου και το όνομα του), ο οποίος παρουσίαζε χαρακτηριστικά και των δύο φύλων

 

Οι εμπορικοί δρόμοι των αστικών κέντρων είναι, συνήθως, αφιερωμένοι στο θεό Ερμή, τον Κερδώο Ερμή (οδός Ερμού), ο οποίος ήταν και προστάτης του εμπορίου.

 Στα Λατινικά o Ερμής “πέρασε” ως Mercurius > ιταλ. mercato, γαλλ: mercenaire, αγγλ.: market…

 

Πηγή