Της ΝΑΤΑΛΙ ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΙΟΥ
«Κοίτα να δεις που, μετά τη δολοφονία του Killah Ρ, τηλεόραση και ραδιόφωνα ανακάλυψαν ξαφνικά το ελληνικό χιπ χοπ»......
Απολύτως λογική αλλά και κάπως ειρωνική η διαπίστωση που έκαναν όσοι παρατήρησαν το μιντιακό «φαινόμενο» των τελευταίων ημερών. Οι ίδιοι ξέρουν, άλλωστε, ότι η εξόριστη από τα mainstream media και εκ των πραγμάτων «εξωσυστημική» ελληνική μουσική σκηνή του χιπ χοπ, του πιο γνήσιου σύγχρονου απογόνου του πολιτικού τραγουδιού δηλαδή, υπάρχει και δημιουργεί πάνω από μία 20ετία.
Ο F.D. Foxmoor και η Sadahzinia των Active Member Ο F.D. Foxmoor και η Sadahzinia των Active Member Από τότε, δηλαδή, που οι Active Member επινοούσαν τον όρο «low bap» για να διαχωρίσουν το είδος του τραγουδιού που πρότεινε η καλλιτεχνική-κοινωνικοπολιτική τους κολεκτίβα από το Πέραμα. Οπως ξέρουν ότι και στην Ελλάδα -αλλά και οπουδήποτε αλλού- ο μουσικός προσδιορισμός «χιπ χοπ» εκπροσωπεί ένα είδος με κοινά χαρακτηριστικά, όχι όμως και μία ενιαία μουσική κοινότητα.
Η ποπ εκδοχή
Στο ελληνικό χιπ χοπ, άλλωστε, κάποιοι κατατάσσουν και μία πολύ εύπεπτη ποπ εμπορική εκδοχή που μπορεί να τραγουδά σε ρυθμούς απαγγελίας, δεν διαθέτει όμως ένα από τα βασικότερα χαρακτηριστικά του καλλιτεχνικού κινήματος που γεννήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του ’70 στις πιο υποβαθμισμένες και φτωχές συνοικίες της Αμερικής: το στοιχείο της κοινωνικής και πολιτικής καταγγελίας.
Το άλλο πολύ μεγαλύτερο κομμάτι του ελληνικού χιπ χοπ που εκφράζεται κυρίως εκτός δισκογραφίας και κάθε άλλου επίσημου χώρου υποδοχής χαρακτηρίζεται χρόνια τώρα από δύο κυρίαρχες τάσεις με ιδεολογικό πρόσημο: τον αντεξουσιαστικό, αντιφασιστικό, καταγγελτικό, «εξωκοινοβουλευτικό» λόγο και, στην τελείως άλλη πλευρά, τα εθνικιστικά, πατριδοκάπηλα εμπρηστικά μηνύματα.
Κοινότητα
Ο Killah Ρ δεν ήταν φυσικά η μεμονωμένη περίπτωση ενός χιπ χοπ τραγουδοποιού με έντονα πολιτικοποιημένο, αντιφασιστικό στίχο και ανάλογη δράση. Ηταν μέλος μιας μεγάλης κοινότητας στην οποία μετέχουν ισότιμα Ελληνες δημιουργοί αλλά και μετανάστες ή Ελληνες δεύτερης γενιάς που καταγράφουν την πικρή εμπειρία τους.
Κοινό χαρακτηριστικό, η έμμετρη, ξεκάθαρα πολιτική και αντεξουσιαστική διαμαρτυρία που εκπροσωπεί ό,τι εννοεί ο Javaspa όταν επισημαίνει στο blog του ότι «η ιδεολογική βάση του χιπ χοπ είναι οι ελευθεριακές ιδέες. Αν την απορρίψεις, απορρίπτεις το ίδιο το hip hop, αν σταθείς ενάντια σ’ αυτές, στρέφεσαι ενάντια στην αντικουλτούρα».
Και αυτό όμως ανήκει σε μία ελληνική παράδοση αντιφασιστικού και αντεθνικιστικού έμμετρου λόγου. Μία παράδοση, μάλιστα, πολύ μακρά αν σκεφτούμε ότι ο αναρχικός Κεφαλλονίτης ποιητής Μικέλης Αβλιχος (1844-1917) έγραφε ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα σατιρικούς στίχους σαν και αυτόν («Ο μοχθηρός ψευδοφιλόπατρις»): «(…) Διψάει να ιδή στα μαύρα φορεμένους πατέρες και μανάδες που μισεί. Να τους ιδή στα δάκρυα πνιγμένους. Θάναι δροσιά στην έρμη του ψυχή. Για τούτο υπέρ Πατρίδος σκούζει, κράζει. Ορνιο που για κουφάρια αναστενάζει».
Δύο αιώνες μετά, και ενώ έχουν μεσολαβήσει εν τω μεταξύ πολλά σημεία αναφοράς αντεξουσιαστικού λόγου και πολλές γενιές που τραγούδησαν Πουλικάκο, Πιλαλί, Σιδηρόπουλο, Σπυριδούλα κ.ά., ο άγνωστος ποιητής γράφει: «Η λίμνη της σιωπής μίλησε στα σφαλισμένα αυτιά, δύο λέξεις είπε μόνο: μπουρλότο και φωτιά, η λίμνη της σιωπής ξέβρασε τα πτώματα αιώνων, θύματα πολιτικών, παπάδων κι αστυνόμων».
Δεκάδες τέτοια τραγούδια από δεκάδες συγκροτήματα και δημιουργούς με σκληρό ήχο και ασθματικό, οργισμένο και εμπρηστικό στίχο κατά πολιτικών και κομμάτων, Εκκλησίας και παπάδων, Αστυνομίας, κάθε φορέα εξουσίας και φυσικά κατά των εθνικιστών και της Χρυσής Αυγής (πολύ προτού αυτή να λάβει την κοινοβουλευτική της «νομιμοποίηση», όταν ακόμα δρούσε σιωπηρά, περιφερειακά και «υπόγεια») κυκλοφορούσαν στο Διαδίκτυο και παίζονταν στις παρυφές της πόλης σε αντεξουσιαστικά στέκια «μυημένων», σε κλαμπ όπως το «Αν» και το «Ροντέο», σε υπαίθριους χώρους, στα Προπύλαια, σε αντιφασιστικά φεστιβάλ, σε στέκια μεταναστών. Συχνά τα γεγονότα γεννούσαν τα τραγούδια. Ετσι έγινε με την ιστορία της Υπατίας. Ο,τι επηρέασε καθοριστικά τη σκηνή του χιπ χοπ τα τελευταία χρόνια, όμως, ήταν κυρίως η δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου και ο Δεκέμβρης του 2008.
Αυτό γέννησε και άλλους, ακόμα πιο πικρούς και επιθετικούς, στίχους, που συχνά συνέδεαν την τραγωδία και το πρόσωπο του Γρηγορόπουλου με αυτό του Μιχάλη Καλτεζά, που έπεσε νεκρός στην επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου το 1985 από τη σφαίρα του αστυνομικού Θανάση Μελίστα.
Μεθυσμένα ξωτικά Μεθυσμένα ξωτικά Επιθετικοί στίχοι
«Σ’ ένα χώμα στου αίματος το χρώμα βαμμένο, τα μαύρα άνθη της οργής φυτρώσανε σε αυτό το ποτισμένο με μίσος δυνατό ρε, όσες ήταν οι μαχαιριές από χρυσαυγίτες και εκείνοι οι βιασμοί της ψυχής απ’ όλους τους εθνικοφασίστες, είναι το τελευταίο βλέμμα που έριξε ο Αλέξης στη ζωή του, όπως και του Μιχάλη πριν φτερουγίσει η ψυχή του», γράφει κάποιος.
Και κάποιος άλλος: «Δεν είμαι Ελληνας γιατί ο χρυσαυγίτης μπάτσο έχει προστάτη, γιατί ο μπάτσος ξεσπάει στο μετανάστη (…). Δεν είμαι Ελληνας όσο ο Αλέξης είναι στο χώμα κι όσο ο Περίανδρος λέγεται Ελληνας ακόμα». Και επίσης: «Ακόμα δεν είπαμε την τελευταία λέξη, μπάτσοι θα πληρώσετε το αίμα του Αλέξη… Ετούτη εδώ η νύχτα θα ‘ναι πάντα δικιά σου γιατί οι μπάτσοι πυροβόλησαν επάνω στη γενιά σου…».
Η αντιφασιστική, αντεξουσιαστική κοινότητα του χιπ χοπ μετρά εκατοντάδες συγκροτήματα και δημιουργούς που έχουν δώσει το δικό τους στίγμα στο ελληνικό χιπ χοπ: Javaspa, Ψυχόδραμα, Ορθολογιστές, Log Out, Ξύλινα Αισθήματα, Απρόσωπα Πρόσωπα, Ισοβίτης, Κύκνειο Ασμα, «Γενιά του Χάους», «Ηχορύπανση», «Αντίδραση», «Παράσιτα», «Αδιέξοδο», «Λουδίας», «Σμέρνα», «Χάσμα», «Αρνητική Στάση», «Χημική Επιδημία», «Ολέθριο Ρήγμα», «Βαλπουργία Νύχτα», Kill the cat… «Μπάτσοι, γουρούνια, δολοφόνοι», «Εθνίκια κουφάλες», «Η μέρα της οργής», «Υπατία»…
Μόνο στο Διαδίκτυο
Κάποιοι από αυτούς επέλεξαν να αποκλείσουν κάθε απόπειρα δημοσιοποίησης της δουλειάς τους από τα «συστημικά Μέσα» και προτίμησαν να κοινοποιούν τις δημιουργίες τους μόνο για το μυημένο κοινό και με το διαδικτυακό συνήθως τρόπο που ήθελαν.
Τέτοια περίπτωση ήταν η «Ωχρά Σπειροχαίτη», ένα συγκρότημα με πολύ ενδιαφέρουσα μουσική και στιχουργική προσωπικότητα, η οποία ήταν λίγο πολύ κοινό μυστικό στο μουσικό ρεπορτάζ, όχι όμως και στο μεγάλο ακροατήριο, μια που οι ίδιοι είχαν απαγορεύσει κάθε σχετική δημοσίευση ή αναπαραγωγή του έργου τους.
Κάποιοι άλλοι έγιναν όμως γνωστοί και πέρα από το ολιγάριθμο κοινό των απολύτως μυημένων, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι στην πορεία αυτολογοκρίθηκαν ή έκαναν εκπτώσεις σε ό,τι ήθελαν να καταγγείλουν.
Τέτοια περίπτωση είναι, π.χ., οι Active Member, τα «Μεθυσμένα Ξωτικά», ο MC Yinka – ο Ελληνονιγηριανός Μανώλης, που δέχτηκε πέρυσι επίθεση «αγανακτισμένων πολιτών» στην πλατεία Αττικής, έχει καταγράψει στους στίχους του την εμπειρία του «διαφορετικού».
Δεν στρέφουν όλοι οι δημιουργοί του χιπ χοπ την πλάτη στα πιο παραδοσιακά «υλικά» του ελληνικού τραγουδιού. Υπάρχουν, π.χ., αυτοί που, εκτός από το δικό τους στίχο, μελοποιούν ποιητές. Το έκανε, π.χ., η «Ωχρά Σπειροχαίτη» με τον Καρυωτάκη και τον Καρούζο. Και υπάρχουν και άλλοι οι οποίοι στις συναυλίες τους επιλέγουν να πουν τραγούδια άλλων που τους εκφράζουν.
Ετσι έκανε ο Killah Ρ επιλέγοντας τον «ύμνο» «Σιγά μην κλάψω» του Γιάννη Αγγελάκα. Αλλωστε, ο αντιφασιστικός λόγος δεν είναι μόνο προνόμιο της underground σκηνής. Αντίθετα, ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου έχει διακηρύξει («Ερώτηση κρίσεως») σε δίσκους και live «Γαμώ το φασισμό».
Ο Γιάννης Αγγελάκας έχει και στην τελευταία του δουλειά («Γελαστή ανηφόρα») φροντίσει να μιλήσει για τη «Μαύρη Νύχτα». Και ο Αλκίνοος Ιωαννίδης έχει εξομολογηθεί («Πατρίδα» 2009): «Με τρομάζεις, ακόμα (…), ρασοφόρε γκουρού, τσολιαδάκι φτιαγμένο, προσκοπάκι χαμένο, προσεύχεσαι και σκοτώνεις, τραυλίζεις ύμνους οργής.
Εχεις πατρίδα το φόβο, γυρεύεις να βρεις γονείς,
μισείς τον μέσα σου ξένο».
Η δολοφονία του Παύλου Φύσσα έγινε αιτία να πέσουν για λίγο τα φώτα της δημοσιότητας σε μία από τις πιο ενδιαφέρουσες, ζωντανές και κινητικές μουσικές κοινότητες του χώρου.
Το θέμα δεν είναι αυτό, αλλά να αφουγκραστεί κανείς την οργή και την απόγνωση και να καταλάβει την αιτία που ο Killah Ρ έγραψε στίχους σαν κι αυτούς: «Μια τέτοια μέρα είναι ωραία για να πεθάνεις
Ομορφα κι όρθιος σε δημόσια θέα
Με λένε Παύλο Φύσσα από τον Περαία.
Ελληνας μ’ ό,τι συνάδει αυτό – όχι μια σημαία, μελανοχίτωνας γόνος του Αχιλλέα και του Καραϊσκάκη». Και την αιτία που, όσο διαβάζετε αυτό το κομμάτι, σε κάποιες γειτονιές γράφονται ήδη τραγούδια πίκρας, οργής και εκδίκησης στη μνήμη του Killah Ρ…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
...ό,τι έχετε ευχαρίστηση..