Βουλγαρικές λαϊκές παραδόσεις και μύθοι για τον Άγιο Νικόλαο

Ο Άγιος Νικόλαος, επίσκοπος Μύρων της Λυκίας, έζησε στους καιρούς των διώξεων των χριστιανών. Βασανίστηκε και φυλακίστηκε, αλλά με τον ερχομό στην εξουσία ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ο Μέγας του απονέμει υψηλή θέση στην θρησκευτική ιεραρχία.....




 Ο άγιος έζησε μέχρι βαθιά γεράματα. Ήταν γνωστός με τις θαυματουργικές του δυνάμεις και συνέχισε να κάνει θαύματα και μετά τον θάνατό του. Ο λαός μας τον σέβεται πολύ, ενώ η γιορτή του στις 6 Δεκεμβρίου αποτελεί μέρος του χειμερινού γιορταστικού τελετουργικού κύκλου. 


Ο λαός μας αποκαλεί την ημέρα του Αγίου Νικολάου «Νικούλντεν» ή Αϊ Νικόλα. Υπάρχει και άλλη μια φολκλορική ονομασία – Αϊ Νικόλας του ψαριού, επειδή αυτήν την ημέρα οπωσδήποτε μαγειρεύονται σαζάνια ή άλλα ψάρια, τα οποία προσφέρονται στον Άγιο. 

Η έκτη Δεκεμβρίου πάντα είναι μέρα της χριστουγεννιάτικης νηστείας, η οποία διακόπτεται αυτήν την ημέρα. Το σαζάνι γεμίζεται με πλιγούρι ή ρύζι, σταφίδες και καρύδια και ψήνεται ολόκληρο. Σε κάποιες περιοχές τυλίγεται σε ζυμάρι, στολισμένο παρόμοια με τα τελετουργικά ψωμιά. 

Στο γιορταστικό τραπέζι εκτός από τα ψάρια, επιτρέπεται και το κόκκινο κρασί. Γύρω του κάθεται όλη η οικογένεια, αφού κάποτε ο πιο ηλικιωμένος υπενθύμιζε σημεία από την ζωή του αγίου. Γύρω από το τραπέζι τα μέλη της οικογένειας διηγούνταν και διάφορα παραμύθια. Τα περισσότερα από αυτά συνδέονταν με την δοξασία, ότι ο Άγιος Νικόλαος είχε τις υπερφυσικές δυνάμεις των μυθικών ηρώων. Είχε φτερά και μπορούσε να πετάξει παντού. 

Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα είναι η αντίληψη, ότι ο Άγιος μπορεί να είναι ταυτόχρονα σε μερικά μέρη. Μία από τις πιο δημοφιλείς ιστορίες λέει, ότι μια φορά ο Άγιος Νικόλαος ήταν μαζί με τους αδελφούς του στο τραπέζι. Αλλά στη θάλασσα έγινε θύελλα, που απειλούσε την ζωή των ναυτών. Ο Άγιος Νικόλαος κοιμήθηκε και με την μία του ψυχή έμεινε στο τραπέζι, ενώ με την άλλη πέταξε, για να νικήσει την καταιγίδα. 

Σε μια άλλη υπόθεση επίσης προβάλλονται τα ναυτικά κατορθώματα του Αγίου. Μια φορά ο Άγιος Νικόλαος μαζί με τον αδερφό του, Άγιο Ηλία, δεσπότη των καταιγίδων, πήγαν με το καράβι τους στη θάλασσα. Μία ιούντα, δηλαδή κακό μυθικό δημιούργημα, προσπάθησε να βυθίσει το καράβι τους, αλλά νικήθηκε. Άρχισε να τους παρακαλά να την αφήσουν να φύγει και δέχτηκε την μορφή της Αγίας Θεοτόκου. Οι δύο αδερφοί, όμως, κατάλαβαν την απάτη και απάλλαξαν την θάλασσα και τους ανθρώπους από αυτό το κακό. 

Στα λαϊκά παραμύθια συχνά εμφανίζεται το μοτίβο για την αδιαλλαξία του Αγίου Νικολάου απέναντι στους κλέφτες και τους ψεύτες. Μια φορά και έναν καιρό ένας αγρότης αγόρασε από μια εικόνα της Παναγίας και του Αγίου Νικολάου. Του είπαν πώς θα φυλάσσουν το σπίτι του από κλέφτες. Μαζί με τη γυναίκα του πήγε κάπου μακριά και όταν επέστρεψε το σπίτι ήταν λεηλατημένο. Ο αγρότης θύμωσε πολύ στην Παναγία, αλλά η γυναίκα του την υπεράσπισε – ήταν με παιδί στα χέρια της και δεν μπόρεσε να κάνει πολλά. Πέρασε λίγος καιρός και ο κλέφτης γύρισε τα πράγματα, επειδή ο Άγιος Νικόλαος τον είχε τιμωρήσει. 

Και άλλο ένα σύντομο παραμύθι. Μια φορά και έναν καιρό ένας αγρότης πήγε για ξύλα στο δάσος. Ήταν χειμώνας και έκανε πολύ κρύο. Ανέβηκε σε ένα δένδρο, αλλά άρχισε να φυσάει κρύος αέρας, να χιονίζει και ο ίδιος φοβήθηκε πώς δεν θα μπορεί να κατεβεί. Άρχισε να παρακαλά τον θεό: «Σε παρακαλώ, αγαπητέ Άγιε Νικόλαε, σώσε με, κάθε μέρα θα σου ανάβω από ένα καινούργιο κερί». Ξαφνικά άρχισε πολύ εύκολα να κατεβαίνει. Φθάνοντας πιο κοντά στη γη, είπε: «Και μόνος μου θα τα καταφέρω, γιατί πρέπει να σου ανάβω κεριά;». Αλλά ένα μεγάλο κλωνάρι κόπηκε και χτύπησε τον άνθρωπο στο κεφάλι. 

Πηγή