...ΓΕΝΑΡΗΣ Ο ΚΑΛΑΝΤΑΡΗΣ...

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ, Γενάρης, Γατομήνας, Γελαστός, Καλεντάρης ή Καλαντάρης, Κλαδευτής, Μεγαλομηνάς, Πρωτάρης, Τρανός, Μεσοχείμωνας, κ.ά. είναι μερικές από τις ονομασίες που χρησιμοποιεί ο λαός μας για τον Ιανουάριο, τον πρώτο μήνα του χρόνου.

Οι αρχαίοι μας πρόγονοι ονόμαζαν την χρονική περίοδο Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου: Γαμηλίωνα, στην αρχαία Αθήνα (αυτόν το μήνα γίνονταν οι περισσότεροι γάμοι) και Ερμαίο στο Άργος.

Ο Ιανουάριος οφείλει το όνομά του στο διπλοπρόσωπο θεό των Ρωμαίων Ιανό, θεό των θεών και πρώτο βασιλιά του Λατίου, του οποίου η λατρεία γίνονταν με γιορτές και διάφορες άλλες τελετές (οργιαστικές, πράξεις ακολασίας), στις οποίες υπήρχε παλλαϊκή συμμετοχή.

Απομεινάρια των εορτών αυτών είναι πολλά από τα έθιμα που σχετίζονται με τις σημερινές πρωτοχρονιάτικες γιορτές, σε διάφορες περιοχές της πατρίδας μας (Ρογκατσάρια, Ανακατωσάρια, Μπαμπαλιούρια, Μπουρανήδες, κ.ά,), που είναι έθιμα αποκλειστικά κτηνοτροφικών-αγροτικών πληθυσμών και κοινωνιών.
Τοποθετημένο πύλες της Ρώμης το άγαλμα του Ιανού, κοίταζε με το ένα του πρόσωπο την έξοδο και με το άλλο την είσοδο της πόλης. Επομένως αντίκριζε ταυτόχρονα και το παρόν και το παρελθόν. Ο προσδιορισμός αυτός ισχύει τόσο για το χώρο όσο και για το χρόνο. Στο χέρι του κρατούσε ένα κλειδί. Μ' αυτό άνοιγε τις πύλες της Ρώμης αλλά και του καινούργιου χρόνου.

 

Το περιεχόμενο, λοιπόν, του χρόνου στο οποίο ανταποκρίνεται η τοποθέτηση της Πρωτοχρονιάς στην πρώτη Ιανουαρίου, είναι η γέννηση του φωτός, η γέννηση του Ήλιου. Παρετυμολογώντας, τώρα, το Γενάρη από το ρήμα γεννώ, ο λαός εξηγεί; "Γιατί το Γενάρη τον λένε Γενάρη; - Γιατί γεννά η μέρα τ' αρνιά"".

http://www.translatum.gr/forum/index.php?PHPSESSID=98b3dc83d12433e7f99cd7453796319b&topic=34217.0#ixzz19ug2gAdY 

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΤΟΥ ΓΕΝΑΡΗ

• Αδελφέ Μιχάλη, τώρα τον Γενάρη, οι δύο ένας γίνονται και ο μοναχός κουβάρι.
• Αρχιμηνιά, καλή χρονιά, με σύγκρυα και παγωνιά.
• Άσπρος Γενάρης, νηστικός ο μεροκαματιάρης.
• Βαρύ το καλοκαίρι βαρύς και ο Γεναροχειμώνας.
• Βροχερός Γενάρης, Αύγουστος νοικοκύρης.
• Γενάρης με τα κρούσταλα, Φλεβάρης με τα χιόνια.
• Γενάρης μήνας του Χριστού κι αρχιμηνιά του κόσμου.
• Γενάρης στεγνός κι ο κόπος σου διπλός.
• Ο Γενάρης κι αν γεννάται του καλοκαιριού θυμάται. (Αλκυονίδες ημέρες)
• Ο λαγός και το περδίκι κι ο κακός ο νοικοκύρης το Γενάρη χαίρονται.
• Οι γεναριότικες νύχτες, για να περάσουν θέλουν συντροφιά και κουβέντα.

       Του Γενάρη το ζευγάρι διάβολος θε να το πάρει.

• Του Γεναριού το φεγγάρι είναι σαν του Αλωνάρη.
• Τυρί μαλλί τον Αύγουστο κι αγγούρια τον Γενάρη.
• Τώρα το μεσοχείμωνο ζητάει κι η γριά ξυλάγγουρα.