Η παρουσία των γυναικών στη χειρουργική ( ΜΕΡΟΣ Α' )

Γράφουν ο Γεώργιος Νικ. Σχορετσανίτης και η Ειρήνη Ιωάν. Σουλτάτου

Η παρουσία των γυναικών στη χειρουργική χρονολογείται από το 3500 π. Χ., με τη βασίλισσα Shubad στην πόλη των Σουμερίων, Ουρ.....

 Η αρχαία ιστορία αποκαλύπτει τον ενεργό ρόλο των γυναικών σε χειρουργικές επεμβάσεις στην Αίγυπτο, την Ιταλία και την Ελλάδα, όπως περιγράφονται σε χειρουργικά κείμενα των διαφόρων εποχών. Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, οι κανονισμοί απαγόρευαν στις γυναίκες να εξασκούν τη χειρουργική πράξη, εκτός εάν συνέχιζαν και ανελάμβαναν τις πρακτικές των συζύγων τους κατά το θάνατό τους ή εάν κρινόντουσαν κατάλληλες από αρμόδιες επιτροπές.

Ο βασιλιάς Ερρίκος Η’ της Αγγλίας (1491-1547), ήταν σαφής όταν διακήρυσσε ότι κανένας ξυλουργός, σιδεράς, υφαντής ή γυναίκα, δεν μπορούσε να ασκήσει τη χειρουργική. Η σύγχρονη περίοδος της χειρουργικής, αρχίζει με τις γυναίκες που υποδύονταν τους άνδρες, για να ασκήσουν την ιατρική και τη χειρουργική. Οι πρώτες γυναίκες γιατροί (Dr. Elizabeth Blackwell και Emily Jennings Stowe) και οι χειρουργοί (Mary Edwards Walker και Jennie Smillie Robertson), στη Βόρεια Αμερική, ήταν δύσκολο να αποκτήσουν την κατάλληλη εκπαίδευση μετά την ολοκλήρωση των σπουδών τους στην ιατρική σχολή. Η Jessie Gray, ήταν η Πρώτη Κυρία της Χειρουργικής στον Καναδά, και η πρώτη γυναίκα που αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο του Τορόντο τη δεκαετία του 1940. Επί του παρόντος, η αναλογία των γυναικών που ειδικεύονται στη χειρουργική, είναι πολύ μικρότερη από εκείνη των γυναικών στις ιατρικές σχολές. Φυσικά πολλή συζήτηση γίνεται για τους λόγους που οι γυναίκες επιλέγουν τη χειρουργική ειδικότητα που περιλαμβάνουν κάποια κατάλληλα πρότυπα και βεβαίως την ιδιόρρυθμη τεχνική πρόκληση της ειδικότητας αυτής. Από τους ισχυρότερους αποτρεπτικούς λόγους θα μπορούσαμε να αναφέρουμε την έλλειψη επαρκούς και κατάλληλης καθοδήγησης και ο σκληρός τρόπος ζωής του χειρουργού.

Ας δούμε λίγο καλύτερα αυτή την πορεία των γυναικών στη χειρουργική. Οι αρχαιότερες ημερομηνίες εστιάζονται στα 3500 π. Χ., στις όχθες του Τίγρη και Ευφράτη στη Μεσοποταμία. Έτσι στον τάφο της βασίλισσας Shubad της Ουρ, ανακαλύφτηκαν κάποια πέτρινα και χάλκινα χειρουργικά εργαλεία. Κάπου στα 1500 π. Χ. στην Ηλιούπολη της Αιγύπτου, υπήρχαν γυναίκες που σπούδαζαν την ιατρική. Στην αρχαία Ελλάδα, η Λητώ, σύζυγος του Δία και μητέρα του Απόλλωνα, θεράπευσε τα τραύματα του Αινεία, του ιδρυτού της Ρώμης. Ο Ασκληπιός, γιος του Απόλλωνα, είχε τέσσερις κόρες που ήταν όλες γιατροί. Με την πτώση της Κορίνθου (150 π. Χ.), οι ελληνίδες κρατούμενες γυναίκες μεταφέρθηκαν στην Ιταλία, όπου εκείνες που είχαν ιατρικές γνώσεις, είχαν την υψηλότερη τιμή. Ο Αέτιος Αμίδης (μέσα πέμπτου αιώνα έως τα μέσα έκτου αιώνα μ.Χ.), ένας λόγιος βυζαντινός γιατρός και ιατρικός συγγραφέας, στα βιβλία του περιγράφει τις χειρουργικές τεχνικές της Ασπασίας, μια Ελληνορωμαίας γυναίκας χειρουργού, που χρησίμευαν ως τα κύρια χειρουργικά κείμενα τουλάχιστον μέχρι τον ενδέκατο αιώνα. 

Παρά το γεγονός ότι οι γυναίκες γιατροί είχαν ενεργό ρόλο στη γυναικολογία και τη μαιευτική στην αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη, ήταν βασικά σπάνιο να υπήρχαν γυναίκες γιατροί σε άλλους τομείς της ιατρικής και ειδικότερα στη χειρουργική. Οι τοκετοί και η μαιευτική, γενικώς, στην αρχαιότητα θεωρούνταν αποδεκτοί τομείς της ιατρικής πρακτικής για τις γυναίκες που ήταν σε θέση να αποκτήσουν στοιχειώδη ιατρική εκπαίδευση, όπως κι οι γιατροί, κυρίως λόγω της αρχαίας παράδοσης της μαιευτικής με τις γυναίκες οι οποίες εκπαιδεύονταν από άλλες γυναίκες. Η ελληνίδα γυναίκα γιατρός Μητροδώρα (περίπου τρίτο με τέταρτο αιώνα μ.Χ.), έγραψε για πολλούς τομείς της ιατρικής, αλλά κυρίως για τις ασθένειες και θεραπείες των γυναικών, συμπεριλαμβανομένων όλων των πτυχών της γυναικολογίας, χωρίς όμως να διασωθεί το αντικείμενο της μαιευτικής. Η χειρουργική δεν εξασκείτο τυπικά στην αρχαία Ελλάδα ή τη Ρώμη και βεβαίως δεν αναφέρεται στην πραγματεία της. Αυτό όμως έρχεται σε αντίθεση με τα γραπτά μιας άλλης γυναίκας γιατρού, της Ασπασίας, η οποία κάλυπτε μερικές γυναικολογικές επεμβάσεις, συμπεριλαμβανομένης της άμβλωσης, το έργο της οποίας συχνά αναφέρεται από άλλους συγγραφείς γιατρούς, συμπεριλαμβανομένου του Αέτιου και του Σορανού του Εφέσιου.

Ο μεσαίωνας ήταν πολύ απογοητευτική περίοδος για τις γυναίκες γενικά, αλλά ειδικότερα για τις γυναίκες στην ιατρική ή τη χειρουργική. Με την άνοδο και την επικράτηση της ανδροκρατούμενης εκκλησίας, οι γυναίκες αποθαρρύνονταν από την πρακτική της χειρουργικής. Η εκπαίδευση των γυναικών στην ιατρική συνεχίστηκε στο Σαλέρνο της Ιταλίας, όπου η Trotula τον ενδέκατο αιώνα, έγραψε έναν τόμο για την πρακτική της γυναικολογίας και της μαιευτικής, που ήταν βιβλίο αναφοράς για αρκετούς αιώνες. Η Trotula του Σαλέρνο (11ος – 12ος αιώνας μ.Χ.) ήταν γυναίκα γιατρός, που φέρεται ότι ήταν η πρώτη γυναίκα καθηγήτρια ιατρικής, η οποία δίδαξε στο νότιο ιταλικό λιμάνι του Σαλέρνο, το οποίο την εποχή εκείνη ήταν το σημαντικότερο κέντρο ιατρικής εκπαίδευσης στην Ευρώπη. Σε αυτή σημειωτέον αποδίδονται πολλά γραπτά σχετικά με την υγεία των γυναικών.

Κατά τη διάρκεια του 14ου αιώνα, υπήρξε μικρή μόνον πρόοδος στην ιατρική γενικώς επιστήμη. Οι κανονισμοί για την πρακτική των χειρουργικών επεμβάσεων ήταν ευρέως αναγνωρισμένοι, και συχνά αποθάρρυναν τις γυναίκες. Το 1313, στο Παρίσι απαγόρευαν στις γυναίκες από την πρακτική της χειρουργικής, εκτός εάν εξετάζονταν και ελάμβαναν τη σχετική άδεια από την αρμόδια επιτροπή. Με εξαίρεση τις χήρες οι οποίες είχαν τη δυνατότητα να αναλάβουν τις χειρουργικές επεμβάσεις του συζύγου τους, κατά τη διάρκεια του 14ου και 15ου αιώνα, καμιά άλλη γυναίκα, δεν είχε αυτή τη δυνατότητα. Αναφερθήκαμε παραπάνω στην απαγορευτική διάταξη του βασιλιά Ερρίκου Η’ της Αγγλίας. Το 1540, παραχώρησε τον καταστατικό χάρτη στην Εταιρεία Χειρουργών και Κουρέων. Οι γυναίκες, είχαν αποκλειστεί! Παρόλα αυτά, μερικές γυναίκες εξακολουθούσαν να ασχολούνται με κάποιες χειρουργικές πράξεις, κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου. Έτσι συνέχισαν φυσικά να την ασκούν, χωρίς την επίσημη κατάρτιση ή την αναγνώριση στην Αγγλία και ακόμα τη Βόρεια Αμερική για τους επόμενους αιώνες.

Η έλευση της σύγχρονης χειρουργικής εκπαίδευσης που έφτασε στη Βόρεια Αμερική από τον Halstead, δεν ήταν στρωμένη με ροδοπέταλα για τις γυναίκες! Η περίοδος αυτή ξεκινά με την ιστορία του James Barry (1795-1865), ο οποίος εκπαιδεύτηκε στη φημισμένη Ιατρική Σχολή του Εδιμβούργου, όπου αποφοίτησε το 1812 στην ηλικία των δεκαεπτά ετών. Εντάχθηκε στο στρατό ως χειρουργός κατά τη διάρκεια των Ναπολεόντειων πολέμων και το 1820 πραγματοποίησε μια από τις πρώτες επιτυχημένες καισαρικές τομές, ύστερα από αίτημα ενός πλούσιου του οποίου η γυναίκα βρισκόταν σε απελπιστικά άσχημη κατάσταση.

Κατά τη στιγμή του θανάτου του, ανακαλύφτηκε ότι ο Barry ήταν γυναίκα και μάλιστα με ευρήματα από την κοιλιά που υπαινίσσονταν προηγηθείσα εγκυμοσύνη! Υπήρξαν βεβαίως κάποιες φήμες κατά τη διάρκεια της ζωής του, ότι είχε εμπλακεί σε μια τουλάχιστον μακράς διάρκειας ομοφυλοφιλική σχέση. Ο γιατρός Barry ήταν στην πραγματικότητα, η γιατρός Miranda Stewart!... ( ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ )

Πηγή