Λιπογράμματα:oλόκληρα μυθιστορήματα δίχως τα γράμματα: “a” ή “r” ή “e”

γράφει ο Σωτήρης Αθηναίος

Τι σημαίνει ο όρος λιπόγραμμα;

Στη φιλολογική ορολογία ο όρος λιπόγραμμα (lipogram στα αγγλικά και γαλλικά, lipogramma στα Ιταλικά) δηλώνει το κείμενο από το οποίο απουσιάζει εντελώς ένα συγκεκριμένο γράμμα της αλφαβήτου. .....

Η μανία αυτή είναι αρκετά παλιά και μάλλον έχει τις ρίζες της στην πρόθεση του συγγραφέα να καταπιαστεί με κάτι δύσκολο και πρωτόγνωρο (και αφύσικο). Η γλώσσα στα λιπογράμματα δεν είναι πάντοτε φυσική, αφού η επιλογή των λέξεων κατευθύνεται από τους περιορισμούς που έχει ορίσει ο συγγραφέας.

Τα λιπογράμματα στην Ιστορία της Λογοτεχνίας

A. Τον 17ο αιώνα ο Ισπανός Αλόνσο ντε Αλκαλά ι Ερέρα έγραψε τους “Δύο ήλιους στο Τολέδο” (Los dos soles de Toledo) παραλείποντας εντελώς το γράμμα “a”
Β. Στις αρχές του 19ου αιώνα ο Γερμανός Φραντς Ρίτλερ  έγραψε το μυθιστόρημα “οι δίδυμοι” ( Die zwillinge) δίχως να χρησιμοποιήσει ούτε μία φορά το γράμμα “r”
Γ. Στον 20ο αιώνα έχουμε τη μανία με την  εξαφάνιση του γράμματος “e”. O Γάλλος Ζορζ Περέκ θα γράψει το μυθιστόρημα “η εξαφάνιση” (La disparition) στο οποίο δεν αναφέρεται ούτε μια φορά στις 300 σελίδες του το γράμμα “e”. Ο Περέκ θα γράψει, επίσης, το θεωρητικό δοκίμιο με τίτλο “η ιστορία του Λιπογράμματος”.
Δ. Τέλος, το 1937 ο Αμερικανός Έρνεστ Βίνσεντ Ράιτ θα εκδώσει ένα μυθιστόρημα με τίτλο  “Γκάντσμπι” (Gadsby) δίχως να αναφέρει πουθενά το γράμμα “e”. To Γκάντσμπι αποτελείται από    50.110 λέξεις, 258 σελίδες, και ο Ράιτ το έγραψε μέσα σε 165 μέρες. Λέγεται, μάλιστα ότι είχε αφαιρέσει το γράμμα “e/Ε” από την γραφομηχανή του

Πηγή