ΩΡΑ ΓΙΑ ΚΑΦΕ...

Ο Λουμίδης και η η Ιστορία του καφέ στην Ελλάδα

γράφει η Σάση Δημοπούλου

Η μυρωδιά του φορτωμένη με μνήμες, η γεύση του πληθωρική. Μία συνήθεια συνδεδεμένη με μαγεμένες εικόνες ράθυμων αγάδων παραμυθάδων, σε στιγμιότυπα μισοσβησμένα από το πέρασμα παλιών, χαμένων χρόνων. .....



Αλλά κι από την άλλη τόσο δεμένη με γνήσιες
ελληνικές στιγμές απόλαυσης, όταν τα ζάρια επιτέλους φέρνουν… εξάρες και μία γουλιά αχνιστού καφέ έρχεται να ολοκληρώσει την ευδαιμονία.

Ο ελληνικός (ή τούρκικος) καφές ήρθε στη χώρα μας την εποχή της Τουρκοκρατίας, καθώς ήταν ένα μεγάλο πάθος για τους Οθωμανούς. Στον τουρκοκρατούμενο ελληνικό χώρο υπήρχαν πολλοί καφενέδες, στους περισσότερους, όμως, απ’ αυτούς δεν επιτρεπόταν η είσοδος σε ραγιάδες. Λέγεται ότι ένας Έλληνας άνοιξε το πρώτο καφενείο στη δυτική Ευρώπη, και συγκεκριμένα στο Λονδίνο, το 1652, με την επιγραφή «Ελληνικό Καφενείο».
Σε λίγες μέρες το νέο αφέψημα είχε κατακτήσει τους Λονδρέζους, και αντίστοιχα καφενεία άρχισαν να ξεφυτρώνουν σε πολλές συνοικίες της βρετανικής πρωτεύουσας. Το «Ελληνικό Καφενείο» διατηρήθηκε ως τις παραμονές του απελευθερωτικού αγώνα και φιλοξένησε πολλά από τα ελληνικά επαναστατικά στοιχεία και πρόδρομους του ελληνικού διαφωτισμού.

Ο καφές στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα, το πρώτο ελληνικό καφενείο άνοιξε στο Ναύπλιο μόλις απελευθερώθηκε η πόλη. Στην Αθήνα, πολύ πριν η πόλη ανακηρυχθεί πρωτεύουσα του νέου κράτους, το πρώτο καφενείο ίδρυσε ένας Βαυαρός, το ονομαστό «Πράσινο Δενδρί» στην Ιερά Οδό.
Μετά την ανακήρυξή της σε πρωτεύουσα, άνοιξε και το περίφημο καφενείο «Η Ωραία Ελλάς», στη συμβολή των οδών Ερμού και Αιόλου, το οποίο έγινε σημείο συγκέντρωσης όλων των διάσημων προσωπικοτήτων του καιρού.

Στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, γύρω στο 1910, τα τρία αδέλφια της οικογένειας Λουμίδη, ο Αντώνιος, ο Νίκος και ο Ιάσων, εργάζονταν σ’ ένα από τα καφεκοπτεία της εποχής. Τα καφεκοπτεία τότε χρησιμοποιούσαν για την παρασκευή του καφέ έναν πέτρινο μύλο, ένα κλειστό χειροκίνητο καβουρντιστήρι 10-20 οκάδων, και για καύσιμη ύλη ξύλα ή κάρβουνα. Η διαδικασία παρασκευής του καφέ ήταν ιδιαίτερα δύσκολη και η παραγωγή της επιθυμητής ποιότητας ήταν πραγματικό κατόρθωμα: ο καφές έπρεπε να καβουρδιστεί ομοιόμορφα, να έχει σταθερό χρώμα και να μη χάσει στο ψήσιμο κανένα από τα πολύτιμα συστατικά του.
Μέσα σ’ εκείνο το «πρωτόγονο» καφεκοπτείο απέκτησαν οι αδελφοί Λουμίδη την πολύτιμη πείρα, που αποτέλεσε το σημαντικότερο εφόδιό τους στην κατοπινή πορεία τους στον κόσμο του καφέ. Το 1919 αποφάσισαν να αξιοποιήσουν τις γνώσεις και την εμπειρία τους και άνοιξαν το πρώτο κατάστημά τους στον Πειραιά, στην οδό Ρετσίνα 12.

Δούλευαν ασταμάτητα και συνεχώς ερευνούσαν τους διάφορους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαν να βελτιώνουν τα χαρμάνια τους. Σύντομα παρουσίασαν τον περίφημο «Έτοιμο Καφέ Λουμίδη», που γρήγορα κατέκτησε τον Πειραιά. Πράγμα καθόλου εύκολο, αν σκεφτεί κανείς ότι την εποχή εκείνη ο κόσμος αντιμετώπιζε με δυσπιστία τα έτοιμα παρασκευάσματα.
Νοικοκυρές και καφετζήδες δεν είχαν καμία εμπιστοσύνη στην ποιότητα και την «αγνότητά» τους, γι’ αυτό και επιστράτευαν τηγάνια, κατσαρόλες και το «γύφτικο μυλαράκι» για να καβουρδίζουν μόνοι τον καφέ τους. Για τον περισσότερο κόσμο η φασαρία αυτής της τακτικής άξιζε τον κόπο, καθώς τους αποζημίωνε, με το παραπάνω, με ένα φλιτζάνι καλό καφέ.
Όταν, όμως, δοκίμασαν τον «Έτοιμο Καφέ Λουμίδη», τον έβαλαν χωρίς κανένα δισταγμό στις κουζίνες των σπιτιών και των καφενείων τους.

To 1923, τα τρία αδέλφια άνοιξαν ένα νέο κατάστημα, πάλι στον Πειραιά, στην οδό Τσαμαδού 5. Γρήγορα η φήμη του καφέ τους απλώνεται και στην Αθήνα κι από εκεί σε ολόκληρη την Ελλάδα. Για να αντιμετωπίσουν την τεράστια ζήτηση, μελετούν, οργανώνουν και εξοπλίζονται για ένα βιομηχανικό μετασχηματισμό της επιχείρησής τους. Είναι μάλιστα οι πρώτοι που καθιερώνουν την άλεση του καφέ σε μικρούς πέτρινους μύλους.
Το 1928 άνοιξε στην Αθήνα το κατάστημα των Χαυτείων, ακριβώς στη θέση που παλαιότερα βρισκόταν το ιστορικό καφενείο του Χαύτα, από τα πρώτα της Αθήνας, που έδωσε το όνομα του και στην περιοχή. Ακολούθησαν το κατάστημα της Θεσσαλονίκης και πρατήρια σε πολλές άλλες περιοχές της χώρας.
Το 1961 ανεγέρθη το επιβλητικό μέγαρο της οδού Τσαμαδού 7, στο ισόγειο του οποίου ξεκίνησε να λειτουργεί το υπερσύγχρονο για την εποχή του κατάστημα του «Καφέ-Παπαγάλος».
Ήδη από το 1967, η «Λουμίδης» είχε συνειδητοποιήσει τη σημασία που έχει για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων ο σωστός προγραμματισμός και η οργάνωση, μέσω των σύγχρονων τεχνικών πωλήσεων και marketing, όρων αρκετά νέων για την εποχή. Είχε επισημάνει, επίσης, την ανάγκη προσαρμογής της νοοτροπίας των ελληνικών επιχειρήσεων στα ευρωπαϊκά πρότυπα, για να μπορέσουν να τις ανταγωνιστούν επιτυχώς μέσα στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Κοινότητας.

Το 1969 ο «Καφές Λουμίδη», με σήμα τον Παπαγάλο, έχει ξεπεράσει τα ελληνικά σύνορα και εξάγεται προς πολλές ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και τις ΗΠΑ, τον Καναδά και την Αυστραλία. Συμμετέχει σε διεθνείς εκθέσεις και βραβεύεται με πολυάριθμα μετάλλια και βραβεία.
Το 1974 αρχίζει να λειτουργεί το Εργοστάσιο Λουμίδη στην Εθνική Οδό Αθηνών-Λαμίας, σχεδιασμένο από τεχνικούς του γερμανικού οίκου PROBAT, του μεγαλύτερου στον κόσμο κατασκευαστή μηχανημάτων καφέ.
Μία νέα σελίδα στην ιστορία του διάσημου Παπαγάλου γράφεται τον Σεπτέμβριο του 1987, οπότε και υπογράφεται συμφωνητικό μεταξύ της Nestlé SA και των μετόχων της εταιρίας Λουμίδης Α.Ε.

–Τρόφιμα-Ποτά για τη συμμετοχή της πρώτης στην αύξηση του εταιρικού κεφαλαίου της δεύτερης. Τον Νοέμβριο του 1991 η εξαγορά του «Λουμίδη» ολοκληρώνεται. Έπειτα από μία περίοδο αναδιοργανώσεων, η «Λουμίδης ΑΕ» απορροφά τη «Βιομηχανία Γάλακτος Nestlé Α.Β.Ε.» και την «Προβιγάλ» και μετονομάζεται πλέον σε «Nestlé Ελλάς Α.Ε.». Στο διάστημα των 80 και πλέον χρόνων που μεσολάβησαν από τις πρώτες διανομές φρέσκου καφέ στον Πειραιά, το 1919, με το χειροκίνητο καβουρντιστήρι, και από τις διανομές με καμήλες στη Θεσσαλονίκη, ο «Καφές Λουμίδη» κέρδισε τη θέση του στις καρδιές των Ελλήνων.

Στάδια παραγωγής

Η πρώτη ύλη -ο ωμός, ή πράσινος καφές– εισάγεται, κατά το μεγαλύτερο ποσοστό, από τη Βραζιλία. Ένα ειδικό γραφείο της «Nestlé», που βρίσκεται εγκατεστημένο εκεί, ακολουθεί συγκεκριμένες διαδικασίες αυστηρού επιστημονικού ελέγχου για την επιλογή της ποιότητας. Έπειτα από πολλαπλές δοκιμές και επαληθεύσεις δίνει την εντολή για αναχώρηση των φορτίων καφέ προς το εργοστάσιο του «Λουμίδη».
Ο ωμός καφές παραλαμβάνεται και αποθηκεύεται σε χώρους με κατάλληλες συνθήκες, ενώ παράλληλα καθαρίζεται από ξένα σώματα με ειδικά μηχανήματα μοναδικά στην Ελλάδα. Ο καθαρισμένος πλέον καφές αποθηκεύεται σε γιγάντια σιλό, ανάλογα με τη χώρα προέλευσης και την ποικιλία του.

Το χαρμάνιασμα των διαφόρων καφέδων γίνεται από έναν αυτόματο ηλεκτρονικό ζυγό, που διασφαλίζει πάντα την ίδια σωστή αναλογία στο χαρμάνι. Ακολουθεί το καβούρδισμα του καφέ, που γίνεται σε αυτόματα καβουρδιστήρια, τα οποία ηλεκτρονικά ελέγχουν όλες τις παραμέτρους (ομοιόμορφη φλόγα, χρώμα, χρόνο ψησίματο, θερμοκρασία κ.λπ.), με στόχο το ομοιόμορφο καβούρδισμα, που παίζει αποφασιστικής σημασίας ρόλο στην ποιότητα του τελικού προϊόντος. Μετά το καβούρντισμα έρχεται η άλεση του καφέ με ένα νέας τεχνολογίας σύστημα, που έχει την ιδιότητα να διατηρεί και συγχρόνως να αναπτύσσει όλες τις απολαυστικές ιδιότητες του καφέ.
Η μεταφορά του αλεσμένου καφέ στις μηχανές συσκευασίας γίνεται μέσα από κλειστό κύκλωμα, που προφυλάσσει το προϊόν από την επαφή του με τον ατμοσφαιρικό αέρα. Έτσι, ο καφές διατηρεί μέχρι τη στιγμή της συσκευασίας αναλλοίωτα όλα τα αρωματικά συστατικά του. Τελευταίο στάδιο η συσκευασία του προϊόντος που γίνεται αυτόματα από υπερσύγχρονες συσκευαστικές μηχανές, με την χρήση των καταλληλότερων υλικών συσκευασίας για τη διατήρηση της ποιότητας για το μεγαλύτερο δυνατό χρονικό διάστημα

Οι εγκαταστάσεις

Το εργοστάσιο καφέ του «Λουμίδη» βρίσκεται στη βιομηχανική ζώνη Οινοφύτων -στο 55οχλμ. της Εθνικής Οδού Αθηνών-Θεσσαλονίκης- σε ένα οικόπεδο έκτασης 67 στρεμμάτων. Είναι το μεγαλύτερο και τελειότερο στα Βαλκάνια, και ένα από τα πλέον σύγχρονα της Ευρώπης. Ιδρύθηκε το 1974, πάνω σε σχέδια των μηχανικών του γερμανικού οίκου PROBAT, του κορυφαίου στον κόσμο κατασκευαστή μηχανημάτων καφέ.
Το αρχικό κτίριο κάλυπτε 2.019 τ.μ. ενώ σήμερα οι κτιριακές εγκαταστάσεις φθάνει τα 8.304 τ.μ., με προσωπικό εργοστασίου 118 άτομα. Το εργοστάσιο χρησιμοποιεί την πλέον εξελιγμένη τεχνολογία, και συνεχώς εκσυγχρονίζεται δημιουργώντας νέες τεχνολογικές και ποιοτικές προδιαγραφές. Τα τμήματα παραλαβής, καθαρισμού, καβουρντίσματος και συσκευασίας καφέ λειτουργούν από την ίδρυση του εργοστασίου με τα πιο σύγχρονα μηχανήματα, σχεδιασμένα από έμπειρους Γερμανούς μηχανικούς.

Με την έναρξη της συνεργασίας μεταξύ της «Λουμίδης» και της «Nestlé» ξεκίνησαν έρευνες για την αλλαγή της διαδικασίας άλεσης του ελληνικού καφέ, με στόχο την περαιτέρω δυνατή βελτίωση του προϊόντος. Ο συνδυασμός της πείρας ενός αιώνα της «Λουμίδης», με τις τεχνικές γνώσεις της «Nestlé», έφεραν μετά από χρόνια μελέτης, προσπαθειών και δοκιμών, το ζητούμενο αποτέλεσμα. Ήδη, εδώ και μερικούς μήνες, έχει εγκαταλειφθεί το παλαιό σύστημα άλεσης με τους πέτρινους μύλους και εφαρμόζεται πλέον ένα πρωτοποριακό, κλειστό σύστημα, που επιτυγχάνει ομοιομορφία στο χρώμα και την άλεση, διατήρηση όλων των χαρακτηριστικών ιδιοτήτων του καφέ, που προσφέρουν πραγματική απόλαυση στο τελικό ρόφημα.

Κατά τη διαδικασία της άλεσης με τους πατροπαράδοτους πέτρινους μύλους παρουσιαζόταν μία σημαντική απώλεια αυτών των ξεχωριστών συστατικών του καφέ, η οποία πλέον με το νέο σύστημα έχει μηδενιστεί.


Πηγή