Γιατί μιλάμε για ίππους και άλογα στη μηχανολογία;

γράφει ο Γιώργος Δαμιανός (το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στο περ. αυτοκινήτου 4τροχοι, τεχνικές εκδόσεις)

Ίππος – άλογο – CV – PS – HP – Watt

Οι ίπποι του αυτοκινήτου. Πόσα άλογα βγάζει; Τι ιπποδύναμη ή τι ισχύ έχει; Αναρωτηθήκατε ποτέ τι σχέση μπορεί να έχει το προσφιλές τετράποδο, το άλογο (ίππος) με τη μηχανή σας;
Η ιστορική προέλευση της λέξης ανάγεται στους φυσικούς του 18^ου αιώνα......




Δηλαδή, συμφώνησαν ότι ένας “καλός ίππος” μπορεί να ανεβάσει, με σταθερό ρυθμό, από το μαγγανοπήγαδο (ή το νερόμυλο) βάρος 75Kg* (Β= 75Κp), κατά ένα μέτρο, σε ένα δευτερόλεπτο (h=1m, t=1s) ή να ανεβάσει βάρος 75Kp με σταθερή ταχύτητα : v = 1m/s.
Και όλα αυτά με σταθερό ρυθμό. Άλλωστε, ο ρυθμός με τον οποίο δίνουμε ενέργεια ή παράγουμε έργο ονομάζεται ισχύς (Ρ). Έτσι, καθιερώθηκε να χρησιμοποιείται σαν μονάδα ισχύος των μηχανών εσωτερικής καύσης, ο ίππος ή ο ατμοϊππος και είναι:
1ίππος = 1CV ή 1PS = 75 ^{Kg*. m}
Τα σύμβολα CVκαι PS προέρχονται από τους όρους:
Γαλλικά, CV (Cheval-ίππος.Vapeaur-Ατμός)
Γερμανικά, PS ( Pferdestarke), pferd : ίππος, starke : ισχύς
Όταν μία μηχανή έχει ισχύ ίση με έναν ίππο(P= 1CV ή PS) σημαίνει ότι:
Μπορεί σε ένα χρόνο t = 1sec να ανυψώνει βάρος B = 75kp ή Kg*, σε ύψος h =1m.
(*) P = ^Bh = 75 ^Kp.m ή P = B.U = 75 ^{Kp. m}
Η ισοδυναμία ίππου: 1CV =736 W= 0,736KW
Το σύμβολο W δόθηκε από το όνομα του Σκωτού μαθηματικού και μηχανικού James Watt ( 1736 – 1819).
Οι Αγγλοσάξονες χρησιμοποιούν τον ίππο με λίγο μεγαλύτερη τιμή
1ΗΡ =76 ^Kp.m
Όπου HP (Horsepower, ιπποδύναμη)

Έτσι, λοιπόν, μεταφράζοντας το γαλλικό cheval ή το αγγλικό horse ή το ιταλικό cavallo, ή το γερμανικό pferd οδηγηθήκαμε στον ίππο ως μονάδα μέτρησης ισχύος των μηχανών.
Καλά όλα αυτά, αλλά τι σχέση έχει με τη λ. άλογο (η αρχική σημασία της: παράλογο, το μη έχον λογική < α- στερητ .+ λόγος).
   Η λ. άλογον χρησιμοποιήθηκε αρχικά στη στρατιωτική γλώσσα ως μέρος της φράσης : άλογον ζώον, για να διακρίνει τα ζώα (άλογα) από τους στρατιώτες (έλλογα).
Η ευρεία χρήση του μετέφερε τη λέξη και έξω από τους χώρους του στρατοπέδου με αποτέλεσμα να χρησιμοποιείται, σήμερα, ως κυριολεκτικό συνώνυμο( ίππος : άλογο).


Πηγή