ΤΗΝΟΣ

Ένα υπέροχο άρθρο!Βρείτε λίγο χρόνο για να το διαβάσετε!...

Πως δημιουργήθηκε η λατρεία της Παναγιάς της Τήνου ως λαϊκός τόπος προσκυνήματος;

Ποια η σχέση των Καθολικών του νησιού, που επιθυμούσαν να δημιουργήσουν κάτι παρόμοιο για τους Καθολικούς.

Ποια ήταν η απάντηση των Ορθοδόξων;

Ποια η κατάληξη του αντιτορπιλικού Έλλη;

γράφει ο Γιώργος Δαμιανός

Ιστορικά στοιχεία

Είναι δώρο από το Θεό να επισκεφτείτε την Τήνο. Και αυτό γιατί, πολύ πριν την ανακάλυψη της θαυματουργής εικόνας της Παναγιάς (1823), η φύση το προίκισε με τα ομορφότερα ακρογιάλια του πλανήτη. Συγχρόνως, αγαπήθηκε από τους κατοίκους του και το στόλισαν με όλο το μεράκι της ανθρώπινης δύναμης και δημιουργίας......

Το νησί απέχει 82νμ από τον Πειραιά και 60νμ από τη Ραφήνα. Βρίσκεται νότια της Άνδρου (από την οποία απέχει μόλις μισό ναυτικό μίλι) και έχει έκταση 194 τ. χλμ. και μόνιμο πληθυσμό, περίπου, 8500 κατοίκους (και πάνω από 750 εκκλησίες, δηλαδή, μία εκκλησία ανά δώδεκα κατοίκους, περίπου). Το συνολικό μήκος της ακτογραμμής της υπολογίζεται σε 114 χλμ. και ο περίπλους των παραλίων της απαιτεί πλου 37 ν.μ. Στο νότιο μέρος χωρίζεται από τη Μύκονο με το «Στενό του Τσικνιά», που παλαιότερα τρόμαζε ιδιαίτερα τους ναυτικούς των ιστιοφόρων.

Το όνομα της Τήνου είναι, πιθανώς, προελληνικό και, ίσως, συσχετίσθηκε με τον πρώτο οικιστή, τον Τήνο, ή με το φοινικικό ΤΑΝΝΟΤΗ ή ΤΑΝΝΟΘ (tannoth) που σημαίνει όφις (: φίδι). Γι αυτό και στην αρχαιότητα ονομαζόταν και Οφιούσα (: το νησί με τα πολλά φίδια) τα οποία σύμφωνα με το μύθο εξολόθρευσε ο Ποσειδών, ο οποίος ήταν και ο Προστάτης του νησιού. Κατ΄ άλλους η Τήνος ήταν η μόνιμη κατοικία του Θεού των Ανέμων, του Αιόλου (έτσι οι αρχαίοι εξηγούσαν τους δυνατούς ανέμους που επικρατούσαν στην περιοχή). 

Ονομάσθηκε, επίσης, και Υδρουσσα, λόγω των πολλών πηγών. Σύμφωνα με μία άλλη ερμηνεία το Υδρούσα προκύπτει από τον αναγραμματισμό της λέξης Δρυούσα(: δρυς, βελανιδιά). Στην αρχαιότητα η Τήνος παρήγαγε εκλεκτά σκόρδα, γι αυτό ο Αριστοφάνης την αποκαλεί σατιρικά ως «Σκορδοφόρο»

Η Τήνος είναι η πατρίδα του μεγαλύτερου Έλληνα γλύπτη, του Γιαννούλη Χαλεπά (στον Πύργο, υπάρχει το σπίτι του και λειτουργεί ως μουσείο με ορισμένα έργα του), αλλά και σημαντικότατων ζωγράφων, όπως του Λύτρα και του Γύζη.

Η Παναγιά της Τήνου

Προκαλεί το σεβασμό ο ευσεβής άνθρωπος, που αναζητά το Θείο και είναι πρόθυμος να διανύσει, ακόμα και, χιλιάδες χιλιόμετρα για να έχει αυτή τη, μεταφυσική, επαφή. Δεν υπάρχει θρησκεία που να μην έχει καθιερώσει την έννοια του προσκυνήματος: οι Αιγύπτιοι στο ναό της Μέμφιδος, οι αρχαίοι Έλληνες στην Επίδαυρο, οι Μεξικανοί στο ναό Quetzal, οι κάτοικοι του Περού στο Κούζκο, ο ποταμός Γάγγης για τους Ινδουιστές, η Μέκκα, οι Άγιοι Τόποι και πολλά άλλα.

 Όμως, ο αγαθός προσκυνητής έχει μεγάλη διαφορά από το θρησκευτικό τουρίστα (τι απαίσια φράση!!) Η λογική του «τρία κομποσκοίνια ένα τάλιρο» δεν έχει καμία σχέση με την ανάγκη του πιστού να βρει δύναμη και κουράγιο για να υπομείνει την «άδικη» τιμωρία της ζωής του (όπως πιστεύει ο ίδιος). Αυτή η εμπορικό-τουριστική λογική, δυστυχώς, ισχύει στους περισσότερους τόπους προσκυνήματος που συνδέονται με την εμφάνιση της Παναγιάς: η Παναγία της Λούρδης στη Γαλλία, Φάτιμα στην Πορτογαλία, η Γουαδελούπη στο Μεξικό, η Παρθένος στο Montserrat της Ισπανίας (12ος αιώνας), της Μαύρης Παρθένου στην Czestochowa στην Πολωνία (14ος αιώνας). 

Ποιον να πρωτακούσει και που να πρωτοτρέξει και αυτή η Παναγία!! Ή, μήπως, νομίζετε ότι δεν τους ακούει αυτούς, τους «αιρετικούς», τους Καθολικούς Χριστιανούς; Για να βρείτε την απάντηση, ρωτήστε τον πλησιέστερο ταξιδιωτικό σας πράκτορα.

Ο Ναός της Παναγίας της Τήνου χτίστηκε εκεί που βρέθηκε η θαυματουργή εικόνα της Παναγιάς, ύστερα από όραμα της μοναχής (και αργότερα Αγίας) Πελαγίας στις 30- 1- 1823 και θεωρείται έργο του Ευαγγελιστή Λουκά. Ο ναός έχει κτιστεί πάνω στα θεμέλια παλαιοχριστιανικής εκκλησίας, που ήταν αφιερωμένη στον Άγιο Ιωάννη. Στην ίδια θέση βρισκόταν και ο αρχαίος ναός του Διονύσου.

Πάντως, η Μεγαλόχαρη φαίνεται ότι έχει ιδιαίτερη σχέση με το νησί και αυτό γιατί οι Καθολικοί του νησιού (30% των κατοίκων) λάτρευαν, και λατρεύουν μέχρι σήμερα, μία, ακόμα, θαυματουργή εικόνα της, που ξεθάφτηκε στην Τηνο, την Παναγία του Βρυσιού. Μέχρι και ο Σεβ. Άγγελος Roncalli, ο μετέπειτα Πάπας Ιωάννης 23^ος είχε επισκεφτεί (το 1937) το Βρυσί, ενώ οι καθολικοί πιστοί ονειρεύονταν να καταστήσουν το νησί ως τη «νέα Λούρδη». 

Το νησί άλλωστε είναι ένας ιδανικός σταθμός στη μετακίνηση των Καθολικών πρός τους Αγίους Τόπους. Αμέσως κινητοποιείται άμεσα η ορθόδοξη κοινότητα που δεν είδε με καλό μάτι τις προθέσεις των Καθολικών. Η φήμη της θαυματουργής Παναγίας της Τήνου δεν ήταν τόσο μεγάλη στην προΜεταξική Ελλάδα. 

Οι Ορθόδοξοι του νησιού ζητούν τη βοήθεια της συζύγου του Ιωάννη Μεταξά, (κατάγεται από το νησί) για να προβληθεί στο πανελλήνιο η θαυματουργή Παναγία της Τήνου και να γίνει σημαντικό προσκύνημα για τους Ορθοδόξους. Έτσι, η υπερβολική λαϊκή απήχηση της Παναγίας των Ορθοδόξων, με την στήριξη της συζύγου του Δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά και όλου του κρατικού μηχανισμού,  έκαναν το νησί βασικό  τόπο προσκυνήματος των ορθοδόξων και ανάγκασαν τους Καθολικούς να αλλάξουν τα σχέδια τους .

Η Κατάληξη του αντιτορπιλικού Έλλη

Η Έλλη (ΒΠΚ Κ/Δ ΕΛΛΗ) ήταν εύδρομον (κατά την ορολογία του μεσοπολέμου) ή ελαφρύ καταδρομικό, κατά την μετέπειτα ορολογία. Είχε ναυπηγηθεί το 1912 στις ΗΠΑ για λογαριασμό της Κινεζικής Κυβέρνησης με το όνομα FEI HUNG, όμως η παραγγελία ακυρώθηκε λόγω της κινεζικής λαϊκής επανάστασης. Αγοράστηκε από το Ελληνικό Ναυτικό το 1914 και πήρε μέρος στον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο και τη Μικρασιατική εκστρατεία. Βυθίστηκε σε ειρηνική περίοδο, από το Ιταλικό υποβρύχιο Delfino (με κυβερνήτη τον Giuseppe Aicardi), ενώ ήταν αγκυροβολημένο έξω από το λιμάνι της Τήνου και συμμετείχε στον εορτασμό της Παναγίας (15 Αυγούστου 1940). Τα θύματα του τορπιλισμού ήταν εννέα νεκροί και 29 τραυματίες (αν και στην αρχή έκαναν λόγο για ένα νεκρό, τον κελευστή Παπανικολάου). Η έκρηξη ήταν τόσο ισχυρή, αλλά και τόσο κοντά στην ακτή (άλλωστε μία τορπίλη κατέληξε στο λιμενοβραχίονα), ώστε μία γυναίκα, που βρισκόταν στην παραλία, πέθανε από συγκοπή.

Κείνοι που έπραξαν το κακό τους πήρε μαύρο σύγνεφο (κατά τον Ελύτη) και φαίνεται ότι κάπως έτσι έγινε. Στις 23 Μαρτίου 1943, και ενώ το υποβρύχιο Delfino βρισκόταν έξω από τον Τάραντα, στη Ν. Ιταλία, βυθίστηκε και πήρε μαζί του τα 28 μέλη του πληρώματος, που είχαν συμμετάσχει στον τορπιλισμό της Έλλης, εκτός από τον κυβερνήτη Aicardi, ο οποίος, αμέσως μετά τον τορπιλισμό της Έλλης, είχε παραδώσει στον Mario Violante.

Μετά τον πόλεμο η Ιταλική Κυβέρνηση αναγκάστηκε να αποζημιώσει το πολεμικό ναυτικό μας. Οι Ιταλοί, το 1950, έδωσαν το καταδρομικό Eugenio di Savoia (το οποίο μετονομάσαμε σε ΕΛΛΗ), ως μέρος των ιταλικών επανορθώσεων. Το Eugenio di Savoia κατασκευάστηκε μεταξύ 1932-35, στα ναυπηγεία Ansaldo της Γένοβας. Από τον Ιούνιο του 1951, έγινε η έδρα του Αρχηγού του Στόλου. 

Το θράσος των Ιταλών συνεχίζεται ακόμα και σήμερα, αφού (ανεπίσημα) σε διάφορους ηλεκτρονικούς τόπους διαμαρτύρονται (άκουσον, άκουσον) ότι τους αδικήσαμε!! Μας δώσανε, λένε, ένα καινούριο, μεγάλο καταδρομικό προς αντικατάσταση ενός σαράβαλου (εννοούν την Έλλη), που μας βύθισαν. Αφήνουν και ειρωνικά σχόλια για το γεγονός ότι το πλοίο που μας «χάρισαν» ήταν η ναυαρχίδα μας για πολλά χρόνια (το παίζουν, δηλαδή, και ευεργέτες των «φτωχών» και «κακόμοιρων» Ελλήνων!!)

Και εκτός από το θράσος των Ιταλών, ας δούμε και το δικό μας θράσος. Κάθε χρόνο τιμάμε τον τορπιλισμό με ένα στεφάνι στα νερά, που βυθίστηκε η Έλλη. Όμως, στο βυθό (47 μέτρα από την επιφάνεια) δε θα βρειτε παρά ελάχιστες λαμαρίνες από το ηρωικό καταδρομικό, την Έλλη. 

Να τι απέμεινε από το χιλιοσυζητημένο σύμβολο της Νεότερης Ιστορίας μας!! Και αυτό γιατί, στη δεκαετία του 1950, κάποιος ιδιώτης, με την ανοχή των τοπικών και άλλων Αρχών, μίσθωσε καμιά δεκαριά σκαφανδοφόρους δύτες, που επί δύο χρόνια δούλευαν συστηματικά για το κόψιμο του σκάφους και την ανέλκυση των τμημάτων του, τα οποία στη συνέχεια πουλήθηκαν για σκραπ. 

Η Ελλάδα της αρπαχτής σε όλο της το μεγαλείο!!!

Και για να μην έχετε την ψευδαίσθηση ότι οι σύγχρονοι είναι αδιάφοροι για τα ιστορικά σύμβολα διαβάστε τη μαρτυρία του δύτη Αλ. Παπαδόπουλου (στα «ντοκουμέντα» του ΣΚΑΙ), ο οποίος πρωτοσυναντησε, μετά από πενήντα χρόνια, τις σκουριασμένες λαμαρίνες της Ελλης στο βυθό της Τήνου: «…όταν οι δύτες συνειδητοποιούν τι βρίσκουν, βγάζουν τα επιστόμια από τις μπουκάλες τους, κάνουν τον σταυρό τους και φιλούν τα σκουριασμένα σίδερα, σαν να ήταν εικονίσματα».

Πηγή