Τι κοινό έχουν η τσάντα, τα παπούτσια και το τσουβάλι;

γράφει ο Καμάλ Ν. Ραχίμι

Η γλώσσα μας “χόρευε” πάντοτε με τη Δύση και την Ανατολή συγχρόνως. Στην αγκαλιά της γλώσσας μας είναι τόσο κοντά το Λονδίνο όσο είναι και η Τεχεράνη. Από το Ιράν, την Περσία της λαϊκής παράδοσης μας, λοιπόν, έρχονται και οι παρακάτω λέξεις. Είναι γεννήματα της γλώσσας Φαρσί* (επίσημη γλώσσα του Ιράν,Τατζικιστάν, Αφγανιστάν)......




Η πορεία που ακολούθησαν  είναι κοινή για όλες αυτές τις λέξεις: μας τις άφησαν οι Τούρκοι, οι οποίοι είχαν επηρεαστεί βαθύτατα από την Περσική γλώσσα και την είχαν  υιοθετήσει σε μεγάλο βαθμό. Το αποτέλεσμα είναι να έχουμε, ακόμα και σήμερα, Περσικό λεξιλόγιο αλλά με την Τουρκική προφορά. Ας τις γνωρίσουμε:

Τσουβάλι

Η λέξη Τσουβάλι είναι Φαρσί  και σημαίνει μεγάλο σακίδιο φτιαγμένο συνήθως από πλεκτό μαλλί. Η χρήση του ήταν να κρατά και να μεταφέρει δημητριακά. Η σημερινή προφορά του στο Φαρσί είναι Javaal. Στα χωριά του Khorasaan (Βόριο-ανατολικά του Ιράν) έχουν κρατήσει την μεσαιωνική προφορά της που είναι Jowal. Η ρίζα της λέξεις είναι Jow που σημαίνει κριθάρι και Jowal είναι το δοχείο για Jow. Η μεταφορά της λέξης στην Ελληνική γλώσσα πρέπει να έχει γίνει  μέσα από την Τουρκική γλώσσα, διότι το πρώτο φωνήεν “Ο” στα Τουρκικά προφέρεται “U” (με τη γαλλική
προφορά “U” στο “Fumer). Όσον αφορά το “J” η Ελληνική μεταγραφή είναι “τσ”.

Τσάντα

Η λέξη είναι Chantè (το “Ch” είναι όπως Chance, και τόνο στο τελικό “e” πού προφέρεται όπως “ε” στη λέξη Έπαυλη).
Το chantè ήταν ένα μικρό πορτοφόλι φτιαγμένο από σκληρό ύφασμα, η δέρμα η και συνήθως από πλεκτό μαλλί με χρώματα και σχέδια σαν ένα μικρό κιλίμι η χαλάκι, ραμμένα από τρεις μεριές με το άνοιγμα προς το πάνω για να χρησιμοποιηθεί σανπρόσθετη “τσέπη”.

Παπούτσι

Η λέξη παπούτσι είναι από το Φαρσί “Paapush”.  Η λέξη αποτελείται από δύο μέρη: α) «Paa» και β) «Push». Η λέξη «Paa» σημαίνει «πόδι» και  έχει τη ρίζα της στην Αβεστική και Σανσκριτική και βρίσκεται σήμερα σε σχεδόν όλες τις Ινδό-Ευρωπαϊκές γλώσσες, Πόδι, Pied, Pat, αλλά και  Fuss, Foot κλπ.
Η λέξη “Push”, αντίθετα, από την γλώσσα “Pahlavi” και σημαίνει κάλυμμα, σκέπασμα. Άρα “Paapush” είναι το κάλυμμα του ποδιού, το υπόδημα.
Στη φωτογραφία βλέπετε ένα παπούτσι 5500 χρόνων, το οποίο ανακαλύφθηκε, πρόσφατα, στην Αρμενία, (περιοχή Βαγιότζ Ντζορ στα αρμενο-ιρανο-τουρκικά σύνορα) . Εξηγεί, απόλυτα, την αρχική σημασία της λέξης. Πρόκειται για το αρχαιότερο δείγμα δερμάτινου παπαπουτσιού, σε άριστη κατάσταση.Το νούμερο είναι 37  (δεξιό) και εσωτερικά ήταν επενδεδυμένο με χόρτα για μόνωση ή για καλύτερη εφαρμογή.

* Ερώτηση: σκεφτήκατε ποτέ τι σημαίνει η λέξη φαρσί (π.χ. “μιλάει φαρσί τα Αγγλικά”) και ποια είναι η σχέση της με τη γλώσσα του Ιράν;
Απάντηση: Φαρσί είναι η επίσημη γλώσσα του Ιράν (Περσία), Αφγανιστάν, Τατζικιστάν (ομιλείται από 140 εκατ. σε όλο τον κόσμο). Στη γλώσσα μας, όμως, η λ. φαρσί έχει τη σημασία του “απταίστως”, “στην εντέλεια” από την τούρκικη έκφραση farsi, που δήλωνε ότι κάποιος κατέχει την  Τουρκική γλώσσα, με όλες τις καλλιεργημένες εκφράσεις που προέρχονται από την Περσική γλώσσα.


Πηγή