Σάββατο 1 Δεκεμβρίου 2012

Δημοσκοπικά “κενά”: ρωτώντας τους δημοσκόπους


 γράφει ο Νάσος Κατσώχης

Δεν αμφισβητώ, ασφαλώς, τη χρησιμότητα και την επιστημονική κάλυψη των δημοσκοπήσεων, οι οποίες -δεν το κρύβω, μάλιστα- με ”γοητεύουν”, ειδικά όταν εμφανίζουν ενδιαφέροντα ευρήματα ή –ακόμη περισσότερο- συνδυασμούς επιμέρους ευρημάτων....


 Ωστόσο, ‘’παίζοντας’’ και τον συνήγορο του…ψηφοφόρου που ερωτάται, παραθέτω ορισμένα ερωτήματά μου σχετικά με προβλήματα που παρουσιάζονται σε αυτές. Και θα αναφερθώ εδώ στις κλασικές δημοσκοπήσεις για την πρόθεση ψήφου πολιτικών κομμάτων, που διεξάγονται κατά συρροή, αλλά και για συναφή ερωτήματα που τις απαρτίζουν.
α. Καταρχήν οι απαντήσεις στο ερώτημα για τον ‘καταλληλότερο (ως) Πρωθυπουργό‘ δεν είναι πειστικές –κατά τη δική μου αντίληψη-, καθώς συνήθως ο εν ενεργεία Αρχηγός της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης δεν έχει χρηματίσει στο παρελθόν Πρωθυπουργός, όπως ο ήδη ων, οπότε είναι λογικό να υπάρχει είτε δυσπιστία είτε άγνοια των ερωτώμενων ως προς την καταλληλότητα του πρώτου για την Πρωθυπουργία. Επομένως, ο πρώτος ξεκινά την κούρσα λίγα μέτρα πιο πίσω, με σαφές ”disadvantage” έναντι του δεύτερου. Από την άλλη, ο δεύτερος, ο εν ενεργεία Πρωθυπουργός δηλαδή, έτσι κι αλλιώς έχει κάποιο αβαντάζ, αφού οι προβολείς της δημοσιότητας είναι στραμμένοι πάνω του περισσότερο από ό,τι σε άλλους, ακριβώς λόγω της ιδιότητάς του. Έστω και υποσυνείδητα μερικές φορές, πριμοδοτείται εξαιτίας του αξιώματός του.
Αλλά και αντίστροφα, ενδέχεται για κάποιους –μάλλον λιγότερους, βέβαια- το γεγονός ότι δεν έχει φθαρεί κάποιος που / επειδή δεν έχει διατελέσει (ακόμη) Πρωθυπουργός, να τον ευνοεί.
β. Οι απαντήσεις στο ερώτημα για την ”παράσταση νίκης” εν μέρει εμφανίζουν ‘κυκλικότητα’, και επομένως, έστω μερικώς, στερούνται (πληροφοριακής) αξίας: αφενός κάποιος που (δηλώνει ότι) προτίθεται να ψηφίσει ένα κόμμα χ, ενδέχεται στο ερώτημα της ”παράστασης” να απαντήσει πάλι χ, απλώς για να ”σπρώξει” το χ, επικοινωνιακά και ψυχολογικά (ακόμη κι αν δεν το θεωρεί ως βάσιμο ότι το χ θα κερδίσει σε επικείμενη αναμέτρηση).
Αφετέρου,  οι ίδιες οι απαντήσεις στο ερώτημα σε κάποιο, έστω, βαθμό, επηρεάζουν αντίστοιχα σε  επόμενες δημοσκοπικές μετρήσεις: τόσο στο ίδιο ερώτημα, όσο και -γιατί όχι- στο γενικότερο ερώτημα ”πρόθεση ψήφου”, που ασφαλώς είναι και το πιο σημαντικό.
γ. Ποιες προφυλάξεις λαμβάνονται από τους δημοσκόπους για απαντήσεις των ερωτώμενων σε διαφορετικές ερωτήσεις, ο συνδυασμός των οποίων (των απαντήσεων) οδηγεί σε μη ορθολογικά ή αντιφατικά συμπεράσματα; Θυμηθείτε, π.χ. τις δημοσκοπήσεις του 2007, όταν στο ερώτημα ‘Παπανδρέου ή Βενιζέλος’ για ‘πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, προηγούνταν στην πρόθεση ψήφου ο Παπανδρέου, αλλά στο ερώτημα ‘ποιος κρίνεται ως καταλληλότερος αρχηγός του κόμματος για εκλογές’ ή ‘ποιος είναι ικανότερος να αντιμετωπίσει τον Κ. Καραμανλή (τότε Πρωθυπουργό) ως αρχηγός του ΠΑΣΟΚ’ η απάντηση ήταν ‘Βενιζέλος’. Ή, για να αναφέρω πρόσφατη δημοσκόπηση, πολίτες που εξέφρασαν σε την πρόθεσή τους να ψηφίσουν ΣΥΡΙΖΑ αποφάνθηκαν σε άλλο ερώτημα ότι θέλουν η παρούσα τρικομματική συγ-κυβέρνηση να εξαντλήσει την τετραετία. Τουλάχιστον περίεργο, φυσικά.
δ. Εχει γίνει ποτέ συζήτηση μεταξύ των δημοσκόπων για το ενδεχόμενο μιας ”μετα-δημοσκόπησης”; Στην οποία, δηλαδή, οι ερωτώμενοι θα καλούνται να απαντήσουν σε γενικές ερωτήσεις σχετικά με την ίδια τη διαδικασία; Π.χ.
”όταν προτίθεστε να ψηφίσετε ένα κόμμα χ, απαντάτε χ και στην ‘παράσταση νίκης’ ;
”Απαντάτε γενικά ειλικρινά στις ερωτήσεις ή ‘επικοινωνιακά’, θέλοντας να ”αβαντάρετε” το υποστηριζόμενο από εσάς κόμμα”;
”τί κυρίως επηρεάζει την κρίση σας ως προς την απάντησή σας στο ερώτημα περί της ‘’καταλληλότητας ως Πρωθυπουργού”; κ.τ.λ.
Λογικά, θα αντιτείνει ή θα συνεχίσει κανείς, να γίνει τότε και μια τρίτη δημοσκόπηση ανωτέρου επιπέδου, στην οποία θα γίνονται ερωτήσεις για τη διαφάλιση της εγκυρότητας της δεύτερης, της ‘μετα-δημοσκόπησης’ που ανέφερα, κ.ο.κ., θεωρητικά επ’ άπειρον!
Για λόγους οικονομίας, φυσικά, και παρά τέτοια θεωρητικά προβλήματα, θεωρώ ότι είναι θεμιτή και χρήσιμη –και όχι μόνο επιστημονικά- μια απλή μετα-δημοσκόπηση, με την προσδοκία της ειλικρίνειας –αλλά και της ορθολογικότητας- των ερωτώμενων στις απαντήσεις τους.
Οι πολιτικές δημοσκοπήσεις αποτελούν πολύ σοβαρή υπόθεση, στον βαθμό που οι ίδιες όχι απλώς καταγράφουν τάσεις αλλά συμβάλλουν -σε οποιοδήποτε βαθμό- στη διαμόρφωση των πραγματικών αποτελεσμάτων ( παρακάμπτω εδώ σενάρια και κοινές αντιλήψεις, περί στημένων δημοσκοπήσεων που υποβάλλονται από πολιτικές παρατάξεις και εξυπηρετούν συγκεκριμένα συμφέροντα). Και σε υλικό επίπεδο, οι δημοσκοπικές έρευνες αποτελούν ακόμη πιο σοβαρή υπόθεση, δεδομένου ότι ξοδεύονται πολλά εκατομμύρια από τα κόμματα για την παραγγελία τους, ιδίως στις προεκλογικές περιόδους. Κάτι που φαντάζει ακόμη πιο προκλητικό, ειδικά εν μέσω της κρίσης.
Θα επιθυμούσα, σε περίπτωση όπου αναγνωστεί το παρόν κείμενο από κάποιον ειδικό δημοσκόπο κ.τ.λ., να έχω μια σύντομη -έστω- απάντηση ή σχόλιο.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

...ό,τι έχετε ευχαρίστηση..