Ο λαϊκισμός στην Ελλάδα του 2012

γράφει ο Αθανάσιος Κατσώχης

Μια από τις πιο επικίνδυνες πρακτικές διαχρονικά σε πιο επίσημα πεδία της  ανθρώπινης δράσης (πολιτική, τέχνη, ΜΜΕ) αποτελεί ο λαϊκισμός. Πόσο μάλλον όταν εκδηλώνεται στα συμφραζόμενα μιας εξόχως κρίσιμης εποχής όπως αυτή που διανύουμε.

Γιατί –στα καθ’ημάς-, από τη μια μεριά υπό το κράτος της οργής της μάζας για τη γενική κατάρρευση της χώρας, αλλά και –στην αντίπερα όχθη- λόγω της σφοδρής ανάγκης  των κρατούντων για επαναπροσέγγιση της ‘αποστασιοποιημένης πελατείας’ τους, έχει κάνει -ειδικά το τελευταίο διάστημα- έντονη την παρουσία του σε ποικίλες εκφάνσεις της δημόσιας ζωής.

Τί συνιστά  όμως ‘λαϊκισμό’ στην Ελλάδα του 2012；

Από το να δώσει κανείς έναν ‘περισπούδαστο’ ορισμό της έννοιας, ως προϋπόθεση κατανόησης του πώς εκδηλώνεται, προτιμότερο είναι να παραθέσει άμεσα κάποιες εκδοχές του. Ό,τι, δηλαδή, προτίθεμαι να κάνω, με αναφορά στο σύγχρονο ελληνικό πολιτικό, τηλεοπτικό, καλλιτεχνικό και αθλητικό τοπίο.
Νά, κατά την απολύτως προσωπική μου γνώμη, μερικές αξιοσημείωτες εκδοχές λαϊκισμού:
 

-Οι διαρκείς επικλήσεις των υποκρινόμενων  Ελλήνων πολιτικών προς έναν ‘καθ’ όλα άμεμπτο (ελληνικό) λαό’, που αφενός δεν είναι άμεμπτος, αλλά –το κυριότερο- τον οποίο αυτοί είχαν τόσα χρόνια παντελώς γραμμένο (τώρα, όμως, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, τον χρειάζονται ξανά).
-Η γενίκευση (του λαού) ‘ΟΛΟΙ ΕΙΝΑΙ ΙΔΙΟΙ’, όπου κι αν εφαρμόζεται
-Οι προσκυνητές των κομμάτων στο παρελθόν (κυρίως των δύο μεγάλων), που όψιμα εμφανίζονται  -δήθεν- ως οι σφοδρότεροι τιμητές τους
-Δεξιάς ιδεολογίας και πρακτικής, παλιά και νέα κόμματα, που δήθεν στρίβουν το τιμόνι προς τα αριστερά, παριστάνοντας τους φιλολαϊκούς σχηματισμούς
-Ο Νταλάρας, ο Χριστιανόπουλος, ο Μίκης  και κάθε κρατικοδίαιτος καλλιτέχνης που, έμφορτοι κατά τα άλλα από εγωπάθεια και αλαζονεία, καμώνονται ότι δεν αποτελούν ή δεν έχουν αποτελέσει μέρος του συστήματος

αλλά και
-όσοι  εκδηλώνουν άτσαλα την πρέπουσα αντιπάθειά τους προς ορισμένα δημόσια πρόσωπα: με γιαούρτια και καρέκλες, και βέβαια  με ‘διακοπή’ συμβολικών εκδηλώσεων όπως είναι οι παρελάσεις
-Οι καρατζαφέρειοι αναθεματισμοί προς την πλειονότητα των μεταναστών, με αναφορές σε αυτοδικίες και όπλα
-Οι ‘αγανακτισμένοι’ με ipad και κατσαρόλες
-Η ασύδοτη ελευθερία των social media προς κάθε άσχετο να βρίζει ελεύθερα ό,τι ‘γουστάρει’, και να παρασέρνει και άλλους  στο να το κάνoυν (εντάξει, καθολικό φαινόμενο, αλλά με ιδιαίτερη άνθηση εντός της ελληνικής επικράτειας)
-Οι κάθε λογής τηλεπερσόνες, αρσενικές, θηλυκές και metrosexual, που συνεχίζουν να βγάζουν χρήματα από ‘μαζικά σκουπίδια’ (όταν η ανεργία καλπάζει) , ‘πατώντας’ πάνω στην έμφυτη έφεση των ανθρώπων προς το κουτσομπολιό: η μομφή, καταρχήν στα αφεντικά τους
- το φτηνό και εύκολο ‘χιούμορ’ του Λάκη Λαζόπουλου, αλλά και κάθε παρόμοιο:
διαρκώς εκπίπτουσα πολιτική παρέμβαση (με το πρόσχημα της σάτιρας)
-Οι ‘pop-star’ οικονομικοί αναλυτές στα ΜΜΕ
-Το  ‘πολεμικό’ λεξιλόγιο των ιδιωτικών ΜΜΕ
-Τα ευτελή πρωτοσέλιδα οπαδικών αθλητικών εφημερίδων με εύκολες και ‘πιασάρικες’ σεξουαλικές φράσεις, παρομοιώσεις ή εικόνες
-Οι φράσεις ‘μαζί (δεν) τα φάγαμε’ και ‘λεφτά υπάρχουν’, αλλά και κάθε φράση που αναπαράγεται μέσα από διαφημίσεις, βίντεο, από το Internet, τον Coelho κτλ., ως ‘περιτύλιγμα’ κάθε  κενής εσωτερικά  επιχειρηματολογίας
-Οι λέξεις ‘πλουτοκρατία’,  ‘προβοκάτσια’ και ‘αντιλαϊκά (μέτρα) ‘ του ΚΚΕ, αλλά και κάθε πολύπαθη από την ευρεία και ασαφή χρήση της στο πεδίο της πολιτικής ρητορείας έννοια: αρκετά έχουν εκτεθεί όσοι τις αναπαράγουν. Μην εκθέτουν άλλο και τη γλώσσα
Επίσης, με μια σίγουρα πιο διευρυμένη έννοια του όρου ‘λαικισμός’, που τείνει προς την κατεύθυνση των κοινοτοπιών και των μαζικών στάσεων και πρακτικών:

-Η  βαρετή επίκληση ενός εξιδανικευμένου αρχαϊκού ελληνικού παρελθόντος (σε αντιδιαστολή προς το ημαρτημένο νεοελληνικό παρόν), ειδικά από ανθρώπους που την εκδηλώνουν, ενώ δεν γνωρίζουν –ας πούμε- ποιος ήταν ο Περικλής
-Εμμονές όπως ‘εμείς δώσαμε τα φώτα στην ανθρωπότητα’
(αλλά και)
-το να υποστηρίζεις με την καλή έννοια την πατρίδα σου και να θεωρείσαι γραφικός, μέχρι και φασίστας
 

Προφανώς, ο κατάλογος είναι μακρύς και έχει πολλή συνέχεια. Ο καθένας μπορεί να εμπλουτίσει τη λίστα όπως νομίζει.
Όπως καταλάβατε, ωστόσο, όσοι συμφωνήσετε φυσικά με τα παραπάνω,  λαϊκιστές υπάρχουν και στην πλευρά των κρατούντων και στην πλευρά των ‘κρατουμένων’ (αν ξενίζει ο δεύτερος όρος,  μήπως μεταφορικά δεν είμαστε ‘κρατούμενοι’;)
 

Ειδικά, τώρα, εν όψει των επικείμενων εκλογών  επιβάλλεται ιδιαίτερη προσοχή  και αντίσταση απέναντι στα παραπάνω, αλλά και σε άλλα φαινόμενα λαϊκισμού που θα εκδηλωθούν είτε από τη μια μεριά είτε από την άλλη: πόσο μάλλον στον βαθμό που τέτοια φαινόμενα μπορούν να επηρεάσουν κάποιους –έστω και υποσυνείδητα   στην ψήφο τους, σε μια άκρως κρίσιμη εκλογική συγκυρία, όπου και δια-κυβεύονται πολλά (ή μήπως το ζάρι (ο κύβος) έχει καθήσει πάνω στο ‘ξύλο’, και δεν πρόκειται να μετακινηθεί έτσι κι αλλιώς; )
 

Εν κατακλείδι, πάντως,  το καλύτερο αντίδοτο σε κάθε μορφή λαϊκισμού είναι ένα:  “μέτρον άριστον”… Ό,τι έχει λείψει, δηλαδή, από ένα λαό που ήταν πάντοτε των άκρων.  Και  τον οποίο, επίσης,  έφτασαν στα άκρα..

Πηγή